ज्या मंदिरांमध्ये प्राण्यांची पूजा केली जाते त्या मंदिरांची तुम्हाला माहिती असेलच. भारतीय देवतांची नावे अनेकदा प्राण्यांशी जोडलेली असतात. त्याचे नाव मुख्यतः देवी-देवतांशी संबंधित आहे. येथे निसर्ग आणि प्राणी या दोघांची पूजा करणे हे हिंदू परंपरेचे वैशिष्ट्य आहे. मात्र, अनेक ठिकाणी देवाला प्रसन्न करण्यासाठी प्राण्यांचा बळीही दिला जातो. त्यागाची परंपरा आता बदलत आहे.
जनावरांची हत्या करू नये, अशी भावना लोकांमध्ये निर्माण होत आहे. या संदर्भात काही मंदिरे देखील जाणून घेतली पाहिजे जिथे प्राण्यांना प्रतिबंधित नाही परंतु त्यांना खायला दिले जाते आणि त्यांची पूजा केली जाते. मंदिरांमध्ये प्राण्यांची पूजा केली जाते. केरळमधील कासारगोड येथील अनंतपुरा तलाव मंदिरात तुम्ही ‘शाकाहारी’ मगरी पाहू शकता. येथे येणारे भाविक तांदळाचा नैवेद्य दाखवतात आणि येथील मगरी प्रसाद खातात. येथील मंदिरात एक मगर आहे, तिचे वय 75 वर्षे आहे. त्याचा फोटोही सोशल मीडियावर व्हायरल झाला आहे. मंदिर बंद झाल्यानंतर बाबिया नावाची मगर गर्भगृहात प्रवेश करणार असल्याचे सांगितले जाते. भक्त त्यास भाग्यवान मानतात. तिथल्या पंडितांनी आणि भक्तांनी कधी विरोध केला नाही.
राजस्थानच्या बिकानेरच्या देशनोक शहरात स्थित करणी माता मंदिर हे एक असे ठिकाण आहे जेथे उंदरांना रोग वाहक प्राणी मानले जात नाही परंतु ते पूजनीय आहेत. त्यांना कबाब म्हणतात. या मंदिरात सुमारे 20,000 काळे उंदीर राहतात, जेथे लांब प्रवास करणारे प्रवासी त्यांच्या इच्छा पूर्ण करण्यासाठी त्यांना प्रार्थना करतात. तामिळनाडूतील मदुराई येथील एका मंदिरात तुम्हाला कोंबडा आणि बैल एकत्र दिसतो. मदुराई अलगर मंदिरात भाविक गायीच्या वासराला चारा देतात. मठांमध्ये गायींची देखभाल केली जाते. मंदिराच्या आवारात बैल मुक्तपणे फिरतात.
कर्नाटकातील चन्नापटना मंदिरात दोन कुत्र्यांची मूर्ती आहे. लोक त्याची पूजा करतात. एक मूर्ती अतिशय आक्रमक तर दुसरी शांत मुद्रेत दिसते. छत्तीसगडमध्ये एक मंदिर आहे जिथे दररोज अनेक अस्वल प्रसाद खाण्यासाठी येतात. त्यानंतर ते नऊ वेळा मंदिराची प्रदक्षिणा करतात. ते कोणत्याही भक्तावर हल्ला करत नाहीत.
