गुजरातमधील एका छोट्याशा शहरातून बाहेर पडलेल्या धीरूभाई अंबानींमुळेच आज रिलायन्स इंडस्ट्रीज ही भारतातीलच नव्हे तर जगभरातील आघाडीची कंपनी बनली आहे. धीरूभाई यांचे पूर्ण नाव धीरजलाल हिराचंद अंबानी होते. त्यांचा जन्म 28 डिसेंबर 1932 रोजी गुजरातमधील जुनागढ शहराजवळील चोरवड या छोट्याशा गावात झाला. वैश कुटुंबात जन्मलेल्या धीरूभाईंचे वडील शाळेत शिक्षक होते. गिरनार टेकडीवर येणा-या यात्रेकरूंना भजी विकून धीरूभाईंनी आपल्या व्यवसायाची सुरुवात केली. केवळ दहावीपर्यंत शिकलेल्या धीरूभाईंनी हे सिद्ध केले की टॉप बिझनेस टायकून बनण्यासाठी मोठ्या पदव्या घेणे आवश्यक नाही.
त्यांनी वयाच्या 16 व्या वर्षीच परदेश प्रवास केला होता. 1955 मध्ये, ते येमेनच्या एडन शहरात त्यांचा भाऊ रमणिकलाल यांच्यासोबत काम करण्यासाठी गेले, जिथे त्यांनी पेट्रोल पंपावर सहाय्यक म्हणून पहिली नोकरी स्वीकारली. त्या काळात त्यांचा पगार होता केवळ 300 रुपये प्रति महिना. काही वर्षांनी ते भारतात परतले आणि यात्रेकरूंना भजी विकायला मागले.
5 वर्षांच्या आत, त्यांनी 1960 मध्ये त्यांचे चुलत भाऊ चंपकलाल दमानी यांच्यासोबत रिलायन्स कमर्शियल कॉर्पोरेशनची स्थापना केली. धीरूभाईंचे पहिले कार्यालय मुंबईतील मस्जिद बंदर भागातील नरसीनाथन रस्त्यावरील 350 स्क्वेअर फूट खोलीत होते. दोन टेबल, 3 खुर्च्या आणि एक फोन याशिवाय त्या खोलीत काहीही नव्हते. धीरूभाईंनी केवळ 50 हजार भांडवल आणि दोन मदतनीस घेऊन व्यवसाय सुरू केला. आज केवलच्या नेतृत्वाखालील रिलायन्स इंडस्ट्रीजचे मार्केट कॅप 11 लाख कोटी रुपयांच्या पुढे गेले आहे.
रिलायन्सचे पूर्वीचे नाव रिलायन्स कमर्शिअल कॉर्पोरेशन होते जे बदलून रिलायन्स टेक्सटाइल्स प्रायव्हेट लिमिटेड करण्यात आले पण शेवटी त्याचे नाव रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड असे करण्यात आले. धीरूभाईंनी नायलॉनमध्ये काम करायला सुरुवात केली, ज्यामुळे त्यांना 300 टक्के नफा झाला.
1996 मध्ये, रिलायन्स एक खाजगी कंपनी बनली की आंतरराष्ट्रीय क्रेडिट रेटिंग एजन्सी मूडीजने तिचे रेटिंग सुरू केले. रिलायन्सचा व्यवसाय यावेळी खूप पसरला आहे. आज रिलायन्स पेट्रोकेमिकल, टेलिकॉम, एनर्जी, पॉवर अशा अनेक क्षेत्रात आघाडीवर आहे. पेनसिल्व्हेनिया विद्यापीठाचे व्हार्टन स्कूल डीन पदक मिळवणारे धीरूभाई अंबानी हे पहिले भारतीय ठरले. आशिया वीक मासिकाच्या ‘पॉवर 50 – आशियातील मोस्ट पॉवरफुल पीपल’ या यादीतही त्यांचा समावेश होता. धीरूभाईंना दोन ब्रेन स्ट्रोक झाले, पहिली 1986 मध्ये आणि दुसरी वेळ 24 जून 2002 रोजी. अखेर 6 जुलै 2002 रोजी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला.
